در نشست آینده سوریه و منافع ایران مطرح شد
بدون توافق ایران و اسد؛ آمریکا اکنون بر تهران مسلط بود/ منافع ایران و روسیه در سوریه یکسان نیست
نشست آینده سوریه و منافع ایران به همت گروه مطالعات دفاعی و امنیت ملی انجمن اندیشه و قلم با حضور انیس نقاش، کارشناس مسائل خاورمیانه و مدیر مرکز مطالعات استراتژیک امان، جاوید قربان‌اوغلی، کارشناس ارشد سیاست خارجی و حجت درخشنده کارشناس ارشد حوزه امنیت ملی برگزار شد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری آنا، انیس نقاش در این نشست گفت: «در نگاه به سوریه نباید اشتباه کنیم و صرفا به سوریه نگاه کنیم، تمام این تحولات موسوم به بهار عربی چند کانونی بوده و منشا اصلی و مهم آن نقش کشورهای خارجی بوده است و عقبه آن از دوران حضور آمریکا در اشغال عراق تاکنون مشخص است.»
وی همچنین گفت: «تنها راه برون‌رفت این است که ایران و ترکیه باهم به اشتراک منافعی برسند تا خاورمیانه امن و درون‌زا را پیاده‌سازی کنند که این هم دو رکن دارد: یکی رجوع به رای ملت است و دیگری برابری اقوام.»
وی معتقد است: «نیمی از اهل تسنن سوریه و مابقی طوایف کامل پشتیبان بشار اسد هستند و همین حمایت اکثریت بوده است که بشار اسد را برقرار نگه داشته است، اگر معارضین سوریه چند هزار نفر هستند، مدافعان بشار اسد میلیونی هستند و الا طی حداکثر سه هفته باید سقوط می‌کرد.»
نقاش فرضیه مطرح شده مبنی بر ساخت داعش از سوی روسیه را رد کرد و گفت: «روسیه 15 خودمختاری دارد که 9 تای آنها اسلامی است، نظیر چچن و تاتارستان و اگر ممکن است داعش زمانی در غرب انفجاری انجام بدهد، به دلیل این میزان مسلمان در روسیه، داعش و اسلام موسوم به جهادی خطرش برای روسها بیشتر است و می‌تواند امنیت و وحدت ملی روسیه را به خطر اندازد.»
خودمان در سوریه منافع روسیه را تعریف کردیم
کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: «من خودم در مسکو بودم، آقایان هنوز زنده‌اند و می توانید از آنها سئوال کنید، آقای امیرعبداللهیان در مسکو چکار می کرد؟ پیام آقای ولایتی از آیت‌الله خامنه‌ای که به دست‌شان رسیده چه بود؟ خود ما رفتیم منافع روسیه را تعریف کردیم و آنها را در سوریه آوردیم و توافق شد برای جنگ مشترک؛ لکن من نمی‌دانم در ایران چگونه است که دست چپ و دست راست نمی‌دانند این چه کار می‌کند و آن چه کار می‌کند؟»
وی ادامه داد: «اگر توافق بشار اسد با ایران برای مقاومت علیه آمریکا نبود، آمریکا اکنون بر تهران مسلط بود.»
انیس نقاش گفت: «مشکل ایران این است که دست راست با دست چپ نمی‌دانند چه کار می‌کنند لکن من واقعیت را می‌گویم، هنوز آقای ولایتی زنده هستند از ایشان سئوال کنید که پیغام آقای خامنه‌ای برای پوتین چه بود؟»
وی با اشاره به اینکه سوریه در زیر آتش است افزود: «پوتین چند مرتبه اعلام کرد که من از امنیت خودم دفاع می‌کنم. بعد از کودتای اخیر ترکیه، غرب درصدد افشای برخی مسائلی است، از جمله این که اطلاعات آلمان اخیرا فاش کرد 360 هزار جنگجوی خارجی در سوریه فعالند.»
اسد در انتخابات سوریه برنده است
مدیر مرکز مطالعات استراتژیک امان با بیان این که تنها راه برای سرکوب حزب‌الله جنگ داخلی در سوریه است، تاکید کرد: «عدم برگزاری انتخابات در سوریه اشتباه استراتژیک بود و من معتقدم اگر انتخابات برگزار شود، اسد برنده می‌شود. من به شخص بشار اسد هم گفتم که تشدید بحران از درون خود شما رخ داده و اطلاع دقیق دارم که خارجی‌ها چه میزان پول برای تحریک مردم هزینه کرده‌اند. در حالی که اهل سنت معتدل سوریه هوادار اسد هستند.»
حجت درخشنده یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود که با اشاره به سخن ترومن رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا که پس از جنگ جهانی دوم گفته بود: هر جا فقر باشد کمونیسم رشد می‌کند، افزود: «آن موقع روسها با ایدئولوژی چپ یارگیری و منافع خود را تامین می‌کردند که با مقاومت و باورهاى مردم مواجه می شدند، امروز با باور و دین مردم و هزینه ملل منطقه در رقابت با رقیب دیرینه خود کسب منافع می‌کنند.»
وی با اشاره به سوابق دکترین و سیاست‌های آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم افزود: «یکی از رویکردهاى راهبردى آمریکا در رقابت تاریخی با روسها، مقابله با فقر کشورهاى منطقه است. مذاکره، گفتوگو، تعامل و مدیریت کردن این رویکرد براى پیشگیرى از خشونت، نیازمند دیپلماسی واقع‌گرا و هوشمند دولت‌هاى منطقه به‌‌ویژه ایران است.»
وی گفت: «حوزه امنیت ملی حوزه حب و بغض و نگرش شخصی و فردى نیست، حوزه ایستایی بر دوستی و دشمنی تداوم‌دار و متحجرانه بر مواضع مقاطع زودگذر و خاص نیست، بلکه حوزه استراتژى ملی است. استراتژى ملی با انتخاب‌هاى ملی تعیین می‌شود. نیاز به مداخلات حاکمیتی رهبران، مدیران و فرماندهان نظامی و... نیست. نیازمند تمکین مدیران و فرماندهان و... از خواست، مطالبات متبلور شده ملت در انتخاب‌هاى ملی است. لذا نباید با رفتارهاى شخصی و سلایق و علاقمندى‌هاى فردى غیر کارشناسی موجب غفلت از مباحث کارشناسی در حوزه منافع و مصالح ملی و ملل مسلمان و مردم مظلوم تحت ستم و جنگ منطقه شد. »
حجت درخشنده در مورد رقابت و دعوای بین قدرت‌ها در منطقه افزود: «باید به سابقه این رقابت‌ها توجه کرد، باید فهمید که سابقه دعوای امروز در منطقه و ظهور داعش کجاست و اگر این سوابق پیدا شود، آگاهی براى همه، حتی براى دوست و دشمن حاصل می‌شود.»
روسها به مقاومت اعتقادى ندارند، البته آن را نفی هم نمی‌کنند
کارشناس ارشد حوزه امنیت ملی در رابطه با نقش روسیه در سوریه تصریح کرد: «محور استراتژى روسیه، منافع است. روسیه در منطقه و محور مقاومت هم با ایران و هم با اسرائیل رابطه نزدیک و راهبردى دارد، روسها به مقاومت اعتقادى ندارند، البته آن را نفی هم نمی‌کنند، اما به‌عنوان یک واقعیت موجود در منطقه در ملاحظات خود در نظر دارند. یک پنجم جمعیت اسرائیل روس تبارند، رزمایش مشترک روسیه و اسرائیل نشان چیست؟ اظهارات مقامات روسیه که ما عملیات‌هاى خود را با آمریکا هماهنگ می‌کنیم، یعنی با اسرائیل هماهنگ می‌کنیم براى چیست؟ »
وى افزود: «استراتژى امروز روسیه براى تحصیل منافع خود واقعگرایانه است، مانند زمان شوروى مبتنی بر ایدئولوژى نیست که هزینه‌بردار و منتج به بن‌بست و فروپاشی شود؛ مبناى ایدئولوژى امروز روسیه، کسب و تحصیل منافع نقد است با استفاده و تهییج ایدئولوژى‌هاى موجود در منطقه؛ تهییج ایدئولوژیک و استفاده ابزارى از باورها و اعتقادات ملل منطقه، جریان‌سازى روسها براى منافع خود است. به نظر می‌رسد ما مسلمانان و مردم منطقه در سوریه تبدیل به سپر بلاى کسب منافع روسها شده‌ایم و این هزینه‌ها مغایر با اهداف انقلاب اسلامی، منافع ملی ایران، مصالح مسلمین و مردم منطقه تحت ستم خشونت و جنگ است.»
کارشناس ارشد امنیت ملی در پایان گفت: «جایگاه رهبران، رؤساء قوا، مدیران عالیرتبه، فرماندهان و... یک جایگاه استراتژیک است که متاسفانه گاهی مشاهده می‌شود که به علت عدم آگاهی و یا اطلاعات آلوده، نقص در گزارشات اطلاعاتی و یا استفاده از محصولات با عنوان کارشناسی اما عارى از استانداردهاى کارشناسی، موجب ایجاد چالش در نظارت و ارزیابی بر فرصت‌ها و تهدیدات شده که ادامه این روند موجب بی‌اعتمادى ملی، سلب امنیت، هرج و مرج و... و اتلاف منابع و هدر دادن سرمایه‌هاى ملی می شود که باید بسرعت با ارتقاء سطح آگاهی‌هاى ملی در عرصه عمومی، توان مدیریت ملی نسبت به چنین آسیب و تهدیدات ملی ارتقاء یابد.»
در سوریه با منطق برد-برد باید روسها را آچمزکنیم
دیگر سخنران این مراسم جاوید قربان اوغلی کارشناس ارشد سیاست خارجی بود که با بیان این که ارزش استراتژیک ایران برای غرب بعد از بحران‌های عراق و سوریه بسیار افزایش پیدا کرده است، گفت: «به نظر من این یک فرصت تاریخی است که ما باید از آن استفاده و با یک راه میان بر روسها را آچمز بکنیم. آن راه این است که ما همانطور که توانستیم با آمریکایی‌ها در مساله برجام به نتیجه برسیم، براساس همان منطق برد-برد که در سوریه به شکل دیگری قابل پیاده سازی است عمل بکنیم.»
سفیر سابق ایران در الجزایر با بیان این که در ابتدا باید بررسی کنیم بحران ایجادشده محصول چه چیزی است؟ گفت: «به نظر من دلیل اول آن، فروپاشی نظام دوقطبی و جنگ سرد و عدم شکل‌گیری نظم جدید بعد از آن که زمینه‌ساز اشغال عراق و سقوط صدام هم شد. سوال دیگر این است که آیا وضعیتی که الان در سوریه شاهدیم، حتمی و اجتناب‌ناپذیر بود یا اینکه سناریوهای دیگری هم برای آن قابل تصور بود؟»
وی ادامه داد: «بهار عربی فارغ از نقش آفرینی آمریکا و روسیه، قدر مسلم محصول بحران مشروعیت نظام‌های سیاسی خاورمیانه و ناکارآمدی آنها در تحقق مطالبات مردمشان و فقر گسترده و شکاف‌های طبقاتی است. نظام‌های حاکم به هیچ وجه دنبال رفع و رجوع این مشکلات نبودند. از تونسی که تنها گل پرپر نشده بهار عربی است، تا لیبی که الان مامن تروریست‌های دنیا شده است. این ماجرا در مصر هم به بازتولید سلطه نظامیان انجامید و البته جالب این است که اولین خوشامد به ژنرال سیسی را هم پوتین گفت.»
قربان اوغلی گفت: «اما بحران سوریه چگونه آغاز شد و چرا به اینجا رسید؟ وقتی این بحران و اعتراضات از شهر درعا شروع شد، اسد به عنوان رئیس‌جمهوری درصدد راه‌حلی بود که با مذاکره و دادن امتیاز به معترضین، مساله را حل کند. اما عناصر بازمانده از نظام بعثی نگذاشتند و از آن به بعد هم آنها مدیریت بحران را برعهده گرفتند و کار به اینجا کشید که می‌بینیم. اما کار می‌توانست به شکل دیگری انجام شود. ورود بازیگران دیگر به بحران هم نه در جهت راه‌حل مردمسالارانه که در راستای تعمیق شکاف بود.»
به گفته این کارشناس سیاست خارجی، در این زمینه باید دید بازیگران اصلی بحران که هستند و چه نقشی دارند؟ اشتراکات منافع ما با آنها کجاست؟ یک سری از بازیگران، گروه‌های تروریستی یا جهادی هستند که هرکدام یک کشور عربی یا قدرت خارجی را نمایندگی می‌کنند. آنها مستقل نیستند، چرا که اگر مستقل بودند سریع مضمحل می‌شدند. بازیگران مهم بحران سوریه، یکی ترکیه است که به شدت درگیر بحران بوده، قطر، عربستان، امارات در تسلیحات و تامین مالی به شدت درگیرند.
وی تاکید کرد: «آنچه باید شاقول ما در نگاه به سوریه باشد، اول منافع ملی ما و دوم تاکید بر راه‌حل‌های مردمسالارانه در نظام‌های سیاسی است، نمی‌توانیم استانداردهای دوگانه داشته باشیم. نمی‌شود نگاه ما به لیبی یا تونس این باشد که مردم دیکتاتور را سرنگون کردند، اما اینجا در سوریه توقف کنیم و با آن منطق با آن برخورد نکنیم. و الا نگاه ما نگاه یکسانی نیست. »
روسها به خط قرمز ما که ادامه قدرت اسد است، اعتقاد ندارند
سفیر سابق ایران در آفریقای جنوبی گفت: «به نظرم روسها، به خط قرمز ما که گفته شده ادامه قدرت اسد است، اعتقاد ندارند و در یک سری موارد قطعا از ما جدا خواهند شد. ما چه به لحاظ مالی و انسانی داریم بیشترین هزینه‌ها را می‌دهیم. ولی نگرانی من از این است که ما در آینده موضوع و ساخت و پاخت‌های سیاسی صاحبان قدرت حضور نداشته باشیم. باید مواظب باشیم میوه هزینه‌های ما را روسها برداشت نکنند. در این زمینه اشتراک منافع ما با آمریکایی‌ها بیشتر از روس‌هاست. داعش بیشترین خطر را برای غربی‌ها دارد و یکی از دلایلی که آنها از حذف اسد عقب‌نشینی کردند، ترس از قدرت گرفتن داعش و گروه‌های جهادی در نبود اسد بود.»
کارشناس ارشد سیاست خارجی ادامه داد: «استمرار این جنگ اگر بتواند کردهای عراق را به کردهای سوریه که متصل به آب‌های آزادند وصل کند، نقطه خطر و آسیب‌پذیری برای ما هم ایجاد می‌کند.»
انتهای پیام/
